Terminem zakażenia układu moczowego (ZUM) określamy obecność drobnoustrojów w drogach moczowych powyżej zwieracza pęcherza moczowego.
Najczęściej chorują na nie kobiety ze względu na bliskość anatomiczną cewko moczowej i stosunku do odbytnicy i pochwy oraz niewielka długość cewki moczowej u kobiet, przez co drobnoustroje łatwo dostają się do pęcherza moczowego.
- Utrudniony odpływ moczu
- Anomalie anatomiczne nerek i dróg moczowych
- Kamienie, nowotwory, choroby stercza, zwężenie zastawki cewki moczowej
- Zaburzenia czynnościowe pęcherza moczowego(np. w wyniku urazu rdzenia)
- Refluks pęcherzowo-moczowodowo-nerkowy
- Nadużywanie leków przeciwbólowych
- Zaburzenia przemiany materii: cukrzyca, dna, hiperkalcemia, hipokalemia
- Cewnik założony na stałe
- Upośledzona odporność ustroju
- Ciąża
- Przemoczenie lub przeziębienie
- Duża aktywność seksualna
- Mała diureza(wydalanie moczu) przy utracie płynów ustrojowych
Bakteriologiczne badanie moczu.
Mocz do badania bakteriologicznego pobiera się ze środkowego strumienia, tylko w wyjątkowych przypadkach pobiera się go metodą cewnikowania lub nakłucia pęcherza moczowego.
Mocz zdrowego człowieka pobrany w warunkach pełnej aseptyki jest jałowy. Występowanie drobnoustrojów w moczu określa się jako bakteriomocz. Kiedy nie można zachować warunków aseptyki przy oddawaniu moczu drogą fizjologiczną, może się zdarzyć, że mocz zdrowych osób zawiera niewielką ilość bakterii pochodzących z końcowego odcinka cewki. Ich liczba jest z reguły mniejsza niż 1000 w 1 ml moczu.
W razie dwukrotnego występowania bakterii w liczbie większej niż 100 000 w 1 ml przyjęto, ze jest to bakteriomocz znamienny. Niektórzy uważają, że bakteriomocz znamienny to występowanie w moczu jakichkolwiek patogenów uropatogennych (E.coli, Proteus vulgaris, Pseudomonas, Klebsiella) niezależnie od ich liczby. Występowanie drobnoustrojów tego samego rodzaju w kilku kolejnych badaniach moczu jest niezbitym dowodem zakażenia układu moczowego.
Drobnoustroje w zakażeniach układu moczowego (ZUM)
Najczęściej spotykanymi drobnoustrojami będącymi przyczyną zakażeń dróg moczowych są:E.coli, Klebsiella, Proteus, i Pseudomonas rzadziej paciorkowce, gronkowce i inne drobnoustroje(grzyby, Mycobacterium tbc).
| Patogen | ZUM nabyte poza szpitalem i/lub osoby uprzednio zdrowe | ZUM nabyte w szpitalu i/lub osoby z upośledzeniem odporności |
| Bakterie G (-) | Escherichia coli Klebsiella Proteus |
Escherichia coli Klebsiella Proteus Pseudomonas Enterobacter Serratia Citrobacter Salmonella |
| Bakterie G (+) | Staphylococcus saprophyticus |
Staphylococcus epidermidis Enterococci Lactobacilus Streptococcus B |
| Prątki | Mycobacterium tuberculosis Prątki atypowe |
|
| Mycoplasma | Ureaplasma | |
| Grzyby | Candida Aspergillus Cryptococcus |
|
| Wirusy | Cytomegalowirus Adenowirus |
Drogi zakażenia
- Wstępująca - 98% przypadków, gł. flora bakteryjna jelit
- Hematogenna - poprzez krew, dotyczy osób z uprzednio uszkodzonymi nerkami
Klasyfikacja zakażeń układu moczowego
W zależności od przyczyny i czasu trwania choroby zmiany chorobowe w drogach moczowych mogą się charakteryzować obrzękiem błony śluzowej, wybroczynami krwistymi lub zmianami ropnymi, lub nawet owrzodzeniami.
Następstwa zakażeń układu moczowego
W zależności od lokalizacji, rodzaju i nasilenia zmian chorobotwórczych zakażenie dróg moczowych może przebiegać zupełnie bezobjawowo lub manifestować się objawami zapalenia pęcherza moczowego lub ostrego albo odmiedniczkowego zapalenia nerek.
- Bakteriomocz bezobjawowy - dotyczy pacjentów, którzy mają dodatni posiew moczu, ale są bez objawów klinicznych (należy w wywiadzie zapytać pacjenta o nykturię i naglące parcie na mocz). Przeprowadzanie badań przesiewowych w kierunku bakteriomoczu bezobjawowego uzasadnione jest u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży oraz u chorych poddawanych planowanym zabiegom urologicznym. Decyzja co do leczenia bakteriomoczu bezobjawowego uzależniona jest od szeregu czynników takich jak: wiek chorego, stałe lub okresowe cewnikowanie pęcherza, istnienie nieprawidłowości w obrębie układu moczowo-płciowego, rodzaj wykrytego patogenu.
Bezobjawowy bakteriomocz wymaga leczenia:
- u dzieci poniżej 6 r.ż.
- u kobiet ciężarnych
Częstość występowania bakteriomoczu jest taka sama u kobiet w ciąży, jak i u nieciężarnych. - u osób z przeszkodą w odpływie moczu, zwłaszcza jeżeli wyizolowany patogen rozkłada mocznik (podwyższone ryzyko rozwoju kamicy moczowej)
- u osób cewnikowanych z potwierdzoną posiewem obecnością patogenów rozkładających mocznik.
- Zapalenie cewki moczowej
Zapalenie cewki moczowej jest to stan zapalny umiejscowiony powyżej zwieracza wewnętrznego cewki. Wyróżnia się dwa rodzaje zapalenia cewki moczowej: rzeżączkowe i nierzeżączkowe.
Przyczyną nierzeżączkowgo zapalenia jest najczęściej zakażenie takimi drobnoustrojami jak Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma homonis, Trichomonas vaginalis i wirusy Herpes typu II. Do zakażenia dochodzi najczęściej w czasie stosunku płciowego. Objawia się zazwyczaj wyciekiem z cewki moczowej o charakterze śluzowym lub ropnym, świądem, pieczeniem i bólem w cewce moczowej podczas oddawania moczu. Stan zapalny w cewce moczowej może być przyczyną zapalenia stercza, najądrzy i jąder, a z czasem zapalenia pęcherza moczowego. Rozprzestrzenienie się stanu zapalnego na najądrza i jądra może być przyczyną niepłodności. - Zapalenie pęcherza moczowego
Objawami może być częstsze parcie na pęcherz przy wydalaniu małych ilości moczu, pieczenie i kłucie w okolicy podbrzusza, w niektórych przypadkach pojawia się ostry zapach moczu i zabarwienia krwią. Najczęściej wywoływane przez Escherichia coli (w 80 %), S. Saprophyticus (5-15 %), Klebsiella, Proteus, paciorkowce. Powikłania: krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego, wstępujące odmiedniczkowe zapalenie nerek. - Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek
Objawy odmiedniczkowego zapalenia nerek mogą być nietypowe: dreszcze, brak apetytu, nudności, wymioty, bóle brzucha, objawy ze strony układu nerwowego, bóle w okolicy lędźwiowej. Mocz może być mętny lub nieco zabarwiony na czerwono z powodu obecności krwi. Powodowane jest najczęściej przez bakterieEscherichia coli(w 80 %), Proteus mirabilis, Klebsiella pneumoniae, S. Saprophyticus.
Ostre bakteryjne odmiedniczkowe zapalenie nerek może być przyczyną powstawania licznych ropni nerkowych lub ropnia okołonerkowego, oraz ciężkiej i groźnej dla życia posocznicy urogennej. - Przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek
Długotrwałe zapalenie nerek powoduje stale postępujące uszkodzenie tego narządu. Pojawia się osłabienie, uczucie rozbicia, wzmożnona nużliwość, częściej oddajemy mocz szczególnie w nocy. Przewlekłe odmiedniczkowe zaplenie nerek rozwija się najczęściej w wyniku nawrotów infekcji dróg moczowych, w tym i ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. Ważna przyczyną może być wieloletnie nadużywanie leków przeciwbólowych, jak również obecność kamieni nerkowych.
Metody oceny aktywności leków
Prostym językiem mówiąc, jest to sposób oceny skuteczności antybiotyków na poszczególne szczepy patogenów chorobotwórczych. Wyniki te otrzymujemy po wykonaniu badania posiewu moczu z antybiogramem.
MIC (Minimum Inhibition Concentration) - najmniejsze stężenie leku hamujące wzrost bakterii (w mg/l)
Lek jest tym bardziej aktywny (a szczepy bardziej wrażliwe), im wartość MIC jest mniejsza przy porównywanych dwóch wartościach.
Szczep jest wrażliwy na dany lek, gdy wartość MIC jest równa lub niższa od stężenia tego leku osiąganego w surowicy przy normalnym dawkowaniu leku.
Szczep jest średniowrażliwy , gdy w celu zahamowania jego wzrostu trzeba zwiększyć stężenie leku w surowicy przez zwiększenie jednorazowych dawek leku.
Szczep jest oporny, gdy wartość MIC jest wyższa od stężenia leku osiąganego w surowicy.
Źródło:http://www.adamed.com.pl/produkty.asp?who=1&id=1&page=17〈=pl
