Poradnik dla Para-i Tetraplegików.

Autorzy:

Stanisław Sosnowski, Heliodor Adam Kasprzak, Wojciech Hagner

Rok 2002 Valetudinaria- Suplement Godło: Wojskowy Szpital Kliniczny Bydgoszcz.

Co to jest "Autonomiczna Dysrefleksja"?

Autonomiczna dysrefleksja, też zwana jako hyperrefleksia, jest zjawiskiem nadmiernej aktywności autonomicznego systemu nerwowego powodującego nagły napad nadmiernie wysokiego ciśnienia krwi. Osoby z dużym ryzykiem tego problemu najczęściej mają uraz rdzenia powyżej poziomu Th5. Autonomiczna dysrefleksja może rozwijać się nagle i potencjalnie jest groźna dla życia, dlatego też traktowana jest jako nagły wypadek medyczny. Jeżeli nie postępuje się natychmiast poprawnie, prowadzić może to do udaru i nawet zagrożenia życia. Autonomiczna dysrefleksja zdarza się, kiedy irytujący bodziec jest wprowadzany do ciała poniżej poziomu uszkodzenia rdzenia kręgowego. Przykładem takiego bodźca jest np. przepełnienie pęcherza moczowego. Nerw posyła impulsy do rdzenia kręgowego, gdzie wędruje ku górze aż do zablokowanego miejsca przez uszkodzenie na poziomie urazu. Odkąd impulsy nie mogą dojść do mózgu, łuk odruchowy jest aktywowany znacznie mocniej, tak że powiększa działalność współczulnej części autonomicznego systemu nerwowego. Kończy się to skurczami i zwężeniami naczyń krwionośnych, które powodują podniesienie ciśnieniu krwi.

Objawy hyperrefleksji:

Przyczyny

Powodów autonomicznej dysrefleksji może być dużo. Coś, co byłby bolesne, niewygodne, albo fizycznie nieprzyjemne przed urazem może powodować objawy autonomicznej dysrefleksji po urazie. Najczęstszym powodem zdaje się być przepełnianie pęcherza moczowego. Może być ono spowodowane blokadą prawidłowego odpływu z układu moczowego, zapaleniem pęcherza moczowego, nieodpowiednim opróżnianiem pęcherza moczowego, pęcherzem spastycznym lub obecnością kamieni w pęcherzu. Drugim najczęstszym powodem jest wypełnienie jelit przez masy kałowe lub gaz jelitowy. Jakikolwiek bodziec na okolicę odbytu, taki jak np. ręczna stymulacja, może uruchomić reakcję, prowadząc do objawów dysrefleksji. Innymi przyczynami mogą być podrażnienia skóry, rany, odleżyny, oparzenia, złamania kości, ciąża, wrastanie paznokci palców stóp, zapalenie wyrostka robaczkowego itp. Generalnie wszystkie szkodliwe bodźce (czynniki drażniące czy te, które zwykle powodowałoby ból) pochodzą od obszarów ciała poniżej poziomu uszkodzenia rdzenia. Do czynników tych należą:

Pęcherz (najczęściej)

Jelita

Skóra

Aktywność seksualna

Ciąża, poród i połóg, inne

Postępowanie

Postępowanie musi być rozpoczynane szybko, aby przeciwdziałać komplikacjom.

1. Jeżeli masz cewnik Foley'a albo cewnik nadłonowy dokonuj kontrolę sprawdzając:
2. czy drenaż układu moczowego jest zupełny?
3. czy nie są skręcone cewniki i węże doprowadzające do worka na mocz?
4. czy worek na mocz nie jest wyżej od poziomu twojego pęcherza?
5. czy cewnik nie jest zapchany?

Po stwierdzeniu oczywistego problemu, że cewnik moczowy nie drenuje w granicach 2-3 minut, należy pilnie wymienić cewnik na nowy. Jeżeli nie masz założonego cewnika Foley'a albo cewnika nadłonowego, wykonaj cewnikowanie jednorazowe by opróżnić pęcherz moczowy.

Jeżeli pęcherz nie wywoływał epizodu autonomicznej dysrefleksji, powodem mogą być jelita. Należy wykonać stymulację palcem i dokonać opróżnienie jelit. Jeżeli w czasie wykonywania stymulacji kiszki stolcowej celem opróżnienia jelit pojawią się objawy dysrefleksji, należy zatrzymać postępowanie i podjąć na nowo, dopiero gdy opadną niekorzystne symptomy. Jeżeli pęcherz albo jelita nie są powodem objawów dysrefleksji, należy ocenić czy:

Identyfikuj i usuwaj niepokojące bodźce ilekroć to możliwe. Często nie potrzebna jest interwencja farmakologiczna. Przy powtarzających się epizodach należy rozważyć hospitalizację pacjentów (w szczególności osób z grupy wysokiego ryzyka).

Zapobieganie

Należy przedsięwziąć następujące środki ostrożności, aby uniknąć większości epizodów autonomicznej dysrefleksji:

Jeżeli korzystasz na stałe z cewnika wewnętrznego:

Pamiętaj

Jeżeli jesteś niezdolny znaleźć bodźca powodującego autonomiczną dysrefleksję lub Twoje próby likwidacji bodźca zawodzą, potrzebujesz uzyskać pomoc w nagłym wypadku medycznym. Jeśli nie wszyscy lekarze są zaznajomieni z autonomiczną dysrefleksją i postępowania w Twoim przypadku, powinieneś posiadać kartę informacyjną w portfelu, która opisuje stan Twoich schorzeń i ich leczenia.